NASLOV FILMA: Bilo jednom u Srbiji SCENARIO: Vladimir Andrić, Zvonimir Šimunec, Đorđe Milosavljević REŽIJA: Petar Ristovski ULOGE: Viktor Savić, Nemanja Oliverić, Teodora Ristovski, Radovan Vujović, Sloboda Mićalović i Predrag Miki Manojlović TRAJANJE: 135’ DRŽAVA: Srbija GODINA: 2022.
Četiri godine nakon debitantskog dugometražnog igranog filma „Kralj Petar Prvi“, u kom je kroz intimističku priču mladog vojnika prikazao srpsku golgotu tokom Prvog svetskog rata, reditelj Petar Ristovski je beogradskoj publici predstavio film „Bilo jednom u Srbiji“, melodramu sa dozom istorijskog sentimentalizma koja na romantičan način oživljava duh Leskovca između dva svetska rata, grada koji je nosio naziv srpski Mančester.
Glavni junak, Cone (Viktor Savić), se nakon regrutacije u kraljevsku vojsku, ranjavanja u ratu, selektivne amnezije i nekoliko godina oporavka u Velikoj Britaniji, vraća iz mrtvih u rodni Leskovac – u svoju varoš u kojoj su ga svi oplakali i sahranili. Conetov povratak, ili „druga životna šansa“, kako on to naziva, ne poremeti samo život njegove nekadašnje verenice Zorke (Teodora Ristovski) i njenog novog verenika Aćima (Radovan Vujović) već i čitavog grada. Pored priče o ljubavnom trouglu, pratimo i razvoj romantičnog odnosa između Dineta (Nemanja Oliverić), zaljubljenika u film, i uklete Ružice (Sloboda Mićalović). Nadpriča, vezivna nit svih junaka, jeste priča o podvigu ljudi spremnih da se bore za ideje u koje veruju.
Iako sam naslov filma inicijalno upućuje na bajku ili bar bajkovitu stilizaciju, od bajkovitog jedino je upotrebljena naracija koja, između ostalog, i otvara film upućujući na kontekst i zbivanja koja su radnji filma prethodila. Narativno, film je prezasićen motivima i odnosima koji na planu filmskog vremena nemaju dovoljno prostora da dosegnu pretpostavljeni raspon već su pre, čini se, u funkciji atraktivnog tizera za seriju koja će biti emitovana. Filmska nepravda učinjena je i nad potentnim odnosom Dineta i Ružice koji, uz primarni romantičarski potencijal sa komičnim tonom, najsnažnije reflektuje položaj žena u Srbiji početkom 20. veka, čime se film primiče uverljivijem prikazivanju mentaliteta tog vremena. Žensko pitanje u Srbiji s početka dvadesetog veka je utkano i u Zorkin lik, junakinje raspete između partnerske ljubavi i porodične obaveze. Ipak vitraž motiva i nepotrebno razvučena ekspozicija deluju kao da je reditelj bio u sukobu između filmskog vremena i brojnih junaka koje želi da uvede u priču, ispostavljajući završnicu filma u blagom patosu. Pored toga, film prožima i čitav jedan sloj koga čine neposlata pisma glavnog junaka, koje je pisao tokom ratnih godina i to svojoj verenici Zorki, a koje njegov prijatelj Dine iščitava tokom filma. Ipak, ovo rešenje stvara izvesnu disharmoniju budući da ostaje nedovoljno implementirano u sam tok radnje i bez opravdane funkcije te tako samo podcrtava osećanja koja su vrlo jasno od početka naznačena, uspostavljena.
Ristovski zajedno sa direktorom fotografije Daliborom Tonkovićem odabirom žućkaste game kolorita postiže dojam arhaičnog, dosledno isprativši žanr i epohu vizuelnom estetikom. Autentični ikonografski elementi (scenografkinja Ana Milošević) i verodostojni kostimi (Dragica Laušević) uverljivo su oživeli vreme u koje je radnja seštena, lokalni kolorit i kontekst.
Može se zaključiti da je novi film Petra Ristovskog na tragu bioskopskih hitova poput Bjelogrlićevog filma „Montevideo, Bog te video“ sa potentnom idejom i već oprobanim receptom jednog uspešnog i kvalitetnog crowdpleaser-a, ali mu je ipak za takvu odrednicu potrebno još umešnosti, kako scenarističke tako i montažne. „Bilo jednom u Srbiji“ priča sentimentalnu priču o impulsu pozitivnih promena i veri u budućnost, nenametljivo budeći patriotizam prema jednoj – iz današnje perspektive posmatrano – čudnovatoj, našoj zemlji. Umetnički eskapizam je, čini se, postao trend kada autorska ekipa želi da ispriča toplu, nežnu priču o nepatvorenim međuljudskim odnosima, dok je praksa pokazala da tu sladunjavost publika prihvata, skoro isključivom u arhaičnom pakovanju.
