Nakon što je zvanično obelodanjen program 30. izdanja festivala IDFA sa sigurnošću se može konstatovati da je ovo najveći uspeh srpskog dokumentarnog filma u dugoj istoriji ovog najprestižnijeg festivala dokumentarnog filma na tlu Evrope, cenjenog i u svetskim okvirima. Na Internacionalnom festivalu dokumentarnih filmova u Amsterdamu biće prikazani novi filmovi Mile Turajlić, Dejana Petrovića i Borisa Mitića – prva dva u takmičarskom programu, treći u programu „Majstori“.
Druga strana svega, novi film Mile Turajlić, rediteljke filma Cinema Komunisto, uvršten je u dva progama: udarni takmičarski program za dugometražne dokumentarne filmove (IDFA Competition for Feature-Length Documentary) i program „Kamera u fokusu“ (Camera in Focus), u kome su okupljeni dokumentarni filmovi sa izvanrednim snimateljskim radom. Dokumentarni film Druga stana svega traje 104 minuta, a nastao je kao koprodukcija Srbije (Dribbling Pictures) Francuske (Survivance) i HBO Europe, a pritom je prva koprodukcija HBO Europe sa Srbijom. Podržali su ga i Ministarstvo kulture Republike Srbije, Eurimages, CNC – Cinemas du monde i Doha Film Institute. Sažet u par rečenica sinopsis filma glasi ovako: „Za srpsku filmsku autorku, Milu Turajlić, zaključana vrata u stanu njene majke u Beogradu, u isti mah obezbeđuju prolaz i ka znamenitoj istoriji njene porodice i ka burnom političkom nasleđu njene zemlje“. Film Druga strana svega prikazan je premijerno sredinom septembra ove godine, u okviru programa „TiFF Docs“ Međunarodnog filmskog festivala u Torontu, nakon čega je usledilo prikazivanje u Njujorku, na festivalu DOC NYC, najvećoj smotri dokumentarnog filma na tlu Sjedinjenih Američkih Država. Srpska premijera novog filma Mile Turajlić zakazana je za 29. novembar, a u okviru ovogodišnjeg Festivala autorskog filma u Beogradu.
Kratkometražni dokumentarni film Isti imaće svetsku premijeru upravo u Amsterdamu, u takmičarskom program za kratkometražna ostvarenja. To je šesnaestominutni film koji prikazuje svakodnevicu osuđenika i stražara u nekoliko najvećih zatvora u Srbiji. Prikazujući život u zatvoru, reditelj Dejan Petrović bavi se temom gubljenja identiteta pojedinca pod uticajem sistema. Uspostavljajući paralelu između zatvorskog i šireg društvenog sistema, ovaj dokumentarac istražuje relativnost ljudske slobode. Film je snimljen u kazneno-popravnim zavodima u Sremskoj Mitrovici, Požarevcu (Zabeli), Nišu, kao i u Kazneno-popravnom zavodu za žene u Požarevcu. Reditelj/scenarista/producent filma je Dejan Petrović, a iza filma stoji producentska kuća Nezavisni filmski centar „Filmart“, dok je koproducent Cinnamon Films. Naglašavamo da je film Isti snimljen uz podršku Filmskog centra Srbije (film je podržan na Konkursu za finansiranje i sufinansiranje proizvodnje kratkometražnih dokumentarnih filmova).
Slatko od ništa, novi film u opusu Borisa Mitića, autora filmova Pretty Dyana i Doviđenja, kako ste?, biće prikazan u programu koji predstavlja nova ostvarenja proslavljenih autora. Novi Mitićev film je na 70. izdanju Filmskog festivala u švajcarskom gradu Lokarnu prikazan u okviru novoformiranog takmičarskog programa „Znaci života“ (Signs of Life). U Sarajevu je prikazan u takmičarskom programu „Dokumentarni film“. Film je nastajao osam godina, uz pomoć brojinih snimatelja-saradnika. Slatko od Ništa traje 78 minuta i sastoji se od „dokumentarnih kadrova Ničega“ koje je autor naručio od desetina kolega iz celog sveta. Narator je čuveni Igi Pop. Film Slatko od Ništa nastao je u koprodukciji Srbije (Dribbling Pictures), Hrvatske (Anti-Apsurd) i Francuske (La Bête), a dobio je podršku Filmskog Centra Srbije, hrvatskog HAVC-a, francuskog CNC-a i Procirepa, holandskog IDFA Bertha Funda, Centra za savremenu umetnost u Ženevi i argentinsko-američke grupacije Faena Art.
Vredi naglasiti da će se sva tri ostvarenja naći i u ponudi festivalskog marketa „Dokumentarci na prodaju“ (Docs for Sale), koji svake godine pohodi više od 300 kupaca prava za televizijska emitovanja, distributera, festivalskih programera i agenata prodaje. Na marketu će se naći još jedno ostvarenje iz Srbije, dugometražni dokumenatrni film srpske rediteljke Biljane Tutorov. Film Kada dođu svinje premijerno je prikazan na ovogodišnjem Sarajevo film festival, a njegov nastanak takođe je podržao Filmski centar Srbije.
Mila Turajlić će na IDFA Forumu predstaviti i svoj film u nastanku, Dosije Labudović. Ovo srpsko-hrvatsko-francusko ostvarenje podržao je FCS 2015. godine na Konkurusu za sufinasiranje proizvodnje dugometražnih dokumentarnih filmova, a njegova premijera se očekuje tokom 2018. godine.
Osim toga, u festivalski edukativni program IDFAkademija (IDFAcademy) pozvani su reditelji Marija Stojnić i Nenad Milošević, a posebno osmišljene edukativne radionice za dokumentariste i producente dokumentarnih filmova (IDFA Tailor-made) ove godine pohađaće i sledeći učesnici iz Srbije: reditelji Miloš Ljubomirović, Stefan Malešević, Marta Popivoda i Nemanja Vojinović, producenti Miloš Ivanović i Aleksandra Mitrić Štifanić. Deo srpske delegacije činiće i Mladen Kovačević, Nađa Lapčević, Andrijana Stojković, Vanja Kovačević i Biljana Tutorov, baš kao i filmski kritičar Vladan Petković (Cineuropa).
Na festivalu u Amstredamu svoje prezentacije imaće Beldocs: Međunarodni festival dokumentarnog filma (predstaviće ga direktor Mladen Vušurević), asocijacija DokSrbija – Dokumentaristi Srbije (predstavnik: predsednica Izvršnog odbora Jovana Nikolić) i Radio-Televizija Srbije (predstavnik: urednik filmskog programa RTS-a Nikola Popević). Kao predstavnik Filmskog centra Srbije na festivalu će biti prisutan direketor FCS-a Boban Jevtić.
Đorđe Bajić